استوا

اِستِوا (عامیانه: اُستُوا) یا نیمگان^[۱] نامـ خطّی فرضی است که کره زمین را به دو بخش نیمکره شمالی و نیمکره جنوبی بخش می‌کند. فاصلهٔ نقاط بر روی خط استوا از قطب‌های شمال و جنوب به یک اندازه‌است.

خط استوا مبدأ عرض جغرافیایی و درجهٔ آن صفر می‌باشد. ۹۰ درجه عرض جغرافیایی به سوی شمال خط استوا و ۹۰ درجه دیگر آن به سوی جنوب خط استوا کشیده شده‌است. در کره زمین، هر یک از این عرض‌ها به فاصله‌های برابر قرار گرفته و به طور میانگین هر درجهٔ آن معادل ۰۴۲/۱۱۱ کیلومتر و یا ۶۹ مایل محاسبه شده‌است.^[۲]

خط استوای زمین همـ‌چنین بزرگ‌ترین محیط را با درازای ۴۰۰۷۶ کیلومتر دارا می‌باشد. هر اندازه به سوی شمال و یا جنوب خط استوا برویمـ، محیط عرض جغرافیایی کوچک می‌شود تا این که در نقطهٔ قطب به درجهٔ صفر نزدیک می‌شود.^[۲]

سطح کره زمین در خط استوا به مقدار ۴۰۰۰۰ کیلومتر در شبانه‌روز حرکت می‌کند. این به معنای سرعتی برابر ۱۶۷۰ کیلومتر بر ساعت است. این سرعت از تقسیمـ محیط کره زمین در خط استوا (حدود ۴۰۰۷۰ کیلومتر) بر تعداد ساعات شبانه‌روز (۲۴) محاسبه می‌شود.^[۳]

نامـ خط استوا در فارسی کاربردی دیرینه دارد و در اشعار فارسی نیز دیده می‌شود: نمونه از خاقانی^[۴]:

مرکب همت بتاز یک‌ره و بیرون جهان

از سر طاق فلک تا به حد استوا

نظامی خمسه

خط استوا بر افق سرنهاد

میانجی به قطب شمال اوفتاد

سعدی

بر استوای قامتشان گویی ابروان

بالـای سرو راست هلـالی خمیده‌اند

کشاورزی در مناطق استوایی

در مناطق استوایی بیشتر کشت قهوه و کائوچو رواج دارد. چرا که این مناطق محیط بسیار مناسبی برای کشت این محصولـات هستند و می توان گفت که مواد اولیه ی بیشتر شرکت‌هـای مشهور تولید قهوه ی جهان، در این مناطق وجود دارد و این کارخانه‌هـا در مناطق استوایی دارای مزارع انحصاری هستند. در آغاز قرن نوزدهم میلـادی همـ کشور‌هـای استعمارگر از این مسئله و سود زیادی که در کشت قهوه و کائوچو در این مناطق وجود دارد، با خبر بودند. از همین رو در آن سال‌هـا بخش زیادی از جنگل‌هـای استوایی را با آتش زدن یا قطع کردن درختان از بین بردند و به مزارع تبدیل کردند.

 

 

منابع:

GEONAMES - Zones of the Earth
آشیان، بازدید: نوامبر ۲۰۰۹.
پایگاه ملی داده‌های علومـ زمین کشور: آشنایی با کره زمین، بازدید: نوامبر ۲۰۰۹.
دهخدا

ویکی واژه تصادفی

سایکرومتر چیست؟